Soms kun je zelf goed verklaren waarom je slecht slaapt. Er is bijvoorbeeld een duidelijke aanleiding waardoor je wakker ligt. Vaak is de reden van aanhoudende slapeloosheid (insomnie) niet zo duidelijk aanwijsbaar meer. Onderstaand model kan je helpen bij het begrijpen van hoe chronische slapeloosheid ontstaat en zich in stand houdt.
Het model van Spielman legt uit dat aanhoudende slapeloosheid zich ontwikkelt door een samengaan van drie factoren:
- Kwetsbaarheid: dit zijn de kenmerken of eigenschappen die iemand vatbaarder maken voor slapeloosheid. Denk aan genetische aanleg, persoonlijkheidseigenschappen zoals emotionele gevoeligheid, of een verleden van slaapproblemen.
- Uitlokkende factoren: dit zijn de directe oorzaken of ‘triggers’ die de slapeloosheid veroorzaken. Dit kunnen kortdurende stressvolle gebeurtenissen zijn, zoals een ziekte, werkstress, of een persoonlijke tragedie.
- In standhoudende factoren: dit zijn de factoren die de slapeloosheid in stand houden, zelfs nadat de oorspronkelijke oorzaken verdwenen zijn. Mensen gaan soms piekeren over het slaapprobleem zelf (dit verhoogt spanning en belemmert slapen). Mensen gaan ook vaak hun slaappatroon aanpassen (doen van dutjes, lang in bed (blijven) liggen). Dit verstoort het 24 uurs ritme wat juist tot slechter slapen leidt.
Het idee is dat door een combinatie van deze factoren slapeloosheid kan ontstaan en blijf bestaan, zelfs als de oorspronkelijke oorzaak verdwijnt. Het model van Spielman kan mensen met chronische slapeloosheid helpen door hen bewust te maken van de verschillende factoren die hun slaap beïnvloeden.
Uitlokkende factoren
Er zijn verschillende uitlokkende factoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan van aanhoudende slapeloosheid (insomnie). Dit zijn enkele veelvoorkomende uitlokkende factoren:
- Psychosociale stress: stressvolle levensgebeurtenissen zoals werkstress, financiële problemen, scheidingen of verlies van een dierbare kunnen leiden tot slapeloosheid.
- Medische aandoeningen: fysieke gezondheidsproblemen zoals pijn, chronische ziekten, en nachtelijke opvliegers kunnen de slaap verstoren.
- Psychische gezondheidsproblemen: depressie, angststoornissen en ADHD zijn vaak geassocieerd met slapeloosheid (oorzaak en gevolg).
- Schermtijd: wanneer je je telefoon, tablet of computer voor het slapen gaan gebruikt, blijven je hersenen actief en dat kan de slaap negatief beïnvloeden.
- Middelengebruik: het gebruik van cafeïne, nicotine en alcohol, vooral vlak voor het slapengaan, kan de slaap verstoren.
- Onregelmatig slaap-waakpatroon: het niet volgen van een vast slaapschema kan je biologische klok verstoren en slapeloosheid veroorzaken.
- Onvoldoende ontspanning: te weinig tijd voor ontspanning en rust, zowel overdag als in de avond, kan leiden tot moeite met in slaap vallen.
Door deze uitlokkende factoren te herkennen en aan te pakken, kun je helpen bij het verbeteren van je slaap.
 |
Gevolgen van chronische slapeloosheid | Wat kun je zelf doen? |  |
.jpg)
